Powrót do korzeni – Romowie – rys historyczny materiały z II Konferencji Edukacyjnej „Małymi krokami do wielkiej integracji” cz. III

Produktywizacja i osiedlenie

Nie wszyscy Romowie w Polsce wędrowali. Na południu Polski żyli i nadal mieszkają Romowie, którzy osiedli od co najmniej końca XVIII wieku. Nazywani są Karpackimi Romami lub Górskimi, a przez innych Romów Bergitka Roma, którą to nazwę w ostatnich latach zaakceptowali jako własną.

“Faktem niezaprzeczalnym jest, że Cyganie nie są jednostkami produktywnymi i jako tacy są szkodliwi dla państwa. Jest więc obowiązkiem władz tego elementu się pozbyć i nie dopuścić w przyszłości do jego napływu” - 1945 r. wojewoda poznański

Uchwała Prezydium Rządu w sprawie pomocy ludności cygańskiej przy przechodzeniu na osiadły tryb życia.

Należy wykorzystać obowiązujące przepisy prawa, których przestrzeganie powinno być egzekwowane drogą przewidzianych sankcji. Należą tu w szczególności przepisy dotyczące zgromadzeń, meldunków, dowodów osobistych, obowiązku nauczania, obowiązku wojskowego, ruchu drogowego, a także przepisy sanitarne, przeciwpożarowe.

Społeczność romska a społeczeństwo obywatelskie

Romowie nie mają odrębnego państwa, nie mieli też oficjalnych przedstawicieli w organizacjach międzynarodowych. W 1971 roku pod Londynem odbył się pierwszy Światowy Kongres Romów.

Zaprezentowano wówczas po raz pierwszy flagę romską i hymn, który na motywach tradycyjnej pieśni opracował jugosłowiański kompozytor Jarko Jovanović.

Wtedy też powołano Światowy Związek Romów – International Romani Unia (IRU). Zalecono używanie w językach narodowych określenia cygańskiego Rom w miejsce terminu Cygan, który z czasem nabrał cech określenia pejoratywnego.

Przełom 1989 r. - wydarzenia w Mławie, rozwój niezależnych organizacji romskich, udział przedstawicieli Romów w wyborach, proces odszkodowawczy oraz świadczenia dla ofiar III Rzeszy. Udział Romów w ciałach przedstawicielskich Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych Zespół do Spraw Romskich.

Romowie w Polsce są w większości katolikami. Od lat 70-tych w środowisku cygańskim w Polsce zaczynają działać pojedynczy księża, prowadzący pracę duszpasterską. W 1981 roku zainicjowano doroczną pielgrzymkę do Częstochowy w dniu 8 grudnia. Ks. Stanisław Opocki, Krajowy Duszpasterz Romów, prowadzi od 1985 roku wrześniową pielgrzymkę do Sanktuarium w Limanowej.

Zdjęcia i materiały pochodzą ze zbiorów Andrzeja Grzymała-Kazłowskiego i Adama Bartosza oraz Muzeum Kultury Romów w Warszawie i Muzeum Etnograficznego w Tarnowie.