Nielegalny jednoręki nadal w akcji

- Automaty przynoszą duże zyski i dlatego właściciele niektórych barów chwytają się różnych sposobów, byle tylko zarobić pieniądze... – mówi jeden z naszych rozmówców.

 Bandyta za każdym rogiem

Całkiem niedawno automaty do gier stały niemal w każdym barze, na stacji paliw, a nawet w zwykłych sklepach, także w niewielkich miejscowościach. W 2009 roku, po wybuchu afery hazardowej, Ministerstwo Finansów przestało wydawać zezwolenia na stawianie urządzeń, a z końcem 2015 roku niemal wszystkie stały się nielegalne.

- W teorii od stycznia 2016 roku na automatach można było grać jedynie w kasynach. Za złamanie tych przepisów groziła kara finansowa, około 12 tys. zł. W praktyce było inaczej.

- To kura znosząca złote jaja. Właścicielowi lokalu bardziej opłacało się zapłacić karę niż całkowicie zrezygnować z interesu – tłumaczy chełmski przedsiębiorca.

Rząd PiS zaostrzył przepisy dotyczące tzw. jednorękich bandytów. 1 kwietnia tego roku w życie weszła nowelizacja ustawy o grach hazardowych. Nowe przepisy mają zwiększyć ochronę graczy oraz ograniczyć szarą strefę w gospodarce.

Monopol państwa

- Od 1 kwietnia organizatorem gier na automatach, poza kasynami, może być jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, wykonująca monopol państwa w tym zakresie. Będzie można urządzać je w salonach gier na automatach (3-50 sztuk), przy czym określone zostaną ograniczenia lokalizacyjne dla takich punktów, np. minimalna odległość od szkół czy kościołów – wyjaśnia komisarz Marzena Siemieniuk z Izby Administracji Skarbowej w Lublinie. - Automaty będą odpowiednio zabezpieczone, monitorowane i połączone w system, do którego dostęp ma m.in. minister właściwy do spraw finansów publicznych. Jeden automat będzie przypadać na każde rozpoczęte 1000 mieszkańców powiatu. Pojawi się także zakaz posiadania automatów do gier, za wyjątkami wskazanymi w ustawie, np. kasyna, dostawcy, serwisanci – dodaje.

Jeszcze do niedawna automaty stały w wielu chełmskich pubach, ale najwidoczniej ich właścicieli odstraszyły wysokie kary finansowe oraz zapowiedzi zmasowanej akcji skarbówki.

- Za urządzanie gier na automatach bez wymaganej koncesji, grozi kara nawet do 100 tys. zł od każdego urządzenia. Wcześniej była to kwota 12 tys. zł – informuje komisarz Siemieniuk. - Rozszerzono również katalog podmiotów, które podlegają karom za łamanie przepisów ustawy. Według nowych przepisów ukarany może zostać nie tylko przedsiębiorca, który postawił automat, ale również właściciel posesji, na której stoi punkt z takimi urządzeniami.

Schodzą do podziemia

Jeden z podziemnych punktów gier działa w powiecie krasnostawskim. Automaty znajdują się w pomieszczeniach piwnicznych. W lokalu "na powierzchni" nie ma po nich śladu.

- Jeśli znasz właściciela i chcesz pograć, to tam wejdziesz. W innym przypadku nie ma takiej opcji  – mówi nam jeden z mieszkańców. - Podejrzewam, że w podobny sposób gry urządzane są w wielu innych punktach, gdzie można wejść, wypowiadając odpowiednie hasło lub pukając w ustalony sposób.

W barze przy al. I Armii Wojska Polskiego w Chełmie w miniony piątek stały jeszcze dwa automaty. Właściciele lokalu stwierdzili, że maszyny stoją legalnie, a zmiany, które weszły w życie z dniem 1 kwietnia, dotyczą tylko starych urządzeń.

- Kiedyś, jeśli monopolista prowadzący biznes z automatami wspierał partię starającą się o sprawowanie władzy, to mógł sobie spokojnie interes prowadzić. Teraz stwierdzono najwidoczniej, że automaty są niepotrzebne, bo taki biznes jest niekorzystny dla Skarbu Państwa – mówi z kolei właściciel pubu na osiedlu Zachód. - W moim barze również stały automaty, ale oddałem je w czerwcu zeszłego roku. Ten, kto nadal chce robić pieniądze na automatach, musi działać nielegalnie albo mieć kontakty w mafii.

Właściciel innego chełmskiego baru, u którego automaty zniknęły z dniem wejścia ustawy, widzi kolejny absurd w decyzjach rządzących.

- Czym się różni posiadanie automatów w barze od wyznaczonych punktów z automatami, które są pod monitoringiem? Przecież to zupełnie to samo. Więcej... Automaty w barach były przynajmniej pilnowane przez właścicieli. A w lokalach, w których teraz stoją, nikt ich nie kontroluje. Co z tego, że są tam kamery... ? Alkohol się tam leje, więc może automat z piwem jeszcze by dostawić? Wtedy można by karać za picie w miejscu publicznym - dodaje z ironią.

Niełatwa walka

Szacuje się, że na terenie województwa lubelskiego nielegalnych punktów z automatami jest co najmniej kilkaset. Funkcjonariusze celni je kasują, a po chwili urządzenia znów stoją w tych samych miejscach. Właściciele automatów bawią się z mundurowymi w kotka i myszkę.

W ubiegłym roku celnicy z woj. lubelskiego zarekwirowali niemal półtora tysiąca nielegalnych automatów do gier, a od początku 2017 roku zatrzymano 253 takie maszyny. Celnicy, niejednokrotnie w asyście policjantów, skontrolowali kilkadziesiąt różnych miejsc na terenie powiatów: włodawskiego, łukowskiego, parczewskiego, radzyńskiego, bialskiego, a także w Terespolu, Janowie Lubelskim i Białej Podlaskiej. Np. na stacji benzynowej w powiecie radzyńskim już siedem razy konfiskowano automaty. W powiecie bialskim punkt gier ukryto w wiejskim drewnianym domu, z zewnątrz wyglądającym na opuszczony. W środku znajdowało się dobrze zagospodarowane pomieszczenie z maszynami do gry i monitoringiem.

Uzależnionych coraz więcej

Dane NFZ dotyczące osób leczonych z uzależnienia od hazardu są alarmujące. Każdego roku liczba takich osób rośnie. Z badań CBOS wynika natomiast, że zaledwie 9-11 proc. uzależnionych od hazardu podejmuje leczenie.

- W miastach takich jak Chełm, jest wiele osób dotkniętych tym zaburzeniem, spora grupa nie panuje również nad ilością wypijanego alkoholu, nad zażywaniem narkotyków – mówi Aleksandra Suchocka, psycholog, certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień, kierownik Oddziału Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w chełmskim szpitalu. - Zwykle zaczyna się od piwa lub kilku głębszych, co wyzwala chęć grania lub na odwrót – gra wyzwala takie emocje, które uzależniony chce jeszcze "wzmocnić". Często okazuje się, że utrata kontroli wynika ze specyficznych zaburzeń osobowości. Może okazać się, że konieczne jest równoległe leczenie farmakologiczne (u lekarza psychiatry np. z uwagi na depresję, myśli samobójcze, zaburzenia lękowe), terapia stacjonarna w szpitalu w oddziale terapii uzależnienia lub poradni. Zachęcam również pacjentów do zasięgnięcia porady u prawnika, doradcy finansowego, bo ciężko jest uczyć się radzenia ze swoimi emocjami i myślami, gdy komornik lub wierzyciel puka do drzwi. Jeżeli ktoś niepokoi się swoim zachowaniem lub tym, co dzieje się z jego bliskim, nie powinien czekać i udać się do poradni terapii uzależnień. Jest to "bagno", z którego można się wydostać, ale nie warto czekać, aż stanie się tragedia – dodaje psycholog.

Co poprawi nowelizacja?

Zdaniem przedstawicieli Ministerstwa Finansów, wejście w życie nowych przepisów w zakresie gier hazardowych ma przynieść budżetowi rocznie ok. 1,5 mld zł dodatkowych przychodów. Mają też zapewnić ochronę osobom grającym oraz ograniczyć szarą strefę w tym segmencie. Spowoduje to też rozwój konkurencji między legalnymi przedsiębiorstwami na rynku hazardowym. Dotychczas były one poszkodowane w wyniku działań nielegalnych podmiotów. Według szacunków UN Global Compact Network Poland ONZ, od 70 do 90 proc. rynku gier hazardowych w Polsce to szara strefa, a z wartego 5,3 mld zł rynku zakładów bukmacherskich tylko ok. 1 mld zł to działalność legalna. Z tego tytułu Skarb Państwa tylko w 2014 r. stracił co najmniej 552 mln zł.

Nielegalne praktyki hazardowe można zgłaszać pod krajowym interwencyjnym numerem tel. 800 060 000 bądź na adres e-mail: [email protected].